KIẾU GẮN BÓ NÉ TRÁNH ĐANG TRỞ NÊN PHỔ BIẾN Ở CON NGƯỜI HIỆN ĐẠI

« Dẫu cho mọi thứ kết thúc trong thất bại trong nhiều lần thử và sai, chúng ta vẫn phải sống. Không có sự lựa chọn nào khác ngoài việc tìm ra cách sống của riêng mình » – Okada Takashi

Hạn chế gần gũi với người khác, thoải mái hơn khi ở một mình, phản ứng tiêu cực với việc kết hôn và sinh con, ghét phải chịu trách nhiệm và sự ràng buộc, nhạy cảm với tổn thương, sợ thất bại v..v.. Số người sở hữu những đặc điểm trên được cho là tăng nhanh một cách chóng mặt.

Điểm hình trong đó là một dạng người với tên gọi “nhân cách né tránh”. Những người sở hữu nhân cách né tránh không những giữ khoảng cách với người khác mà còn cố gắng hết sức để trốn tránh những việc có nguy cơ đem đến thất bại hoặc tổn thương, khiến bản thân ngày càng thu nhỏ và bó hẹp. Họ bằng lòng với một cuộc đời dưới mức năng lực thực sự.

Tuy nhiên, khuynh hướng cố gắng tránh xa các mối quan hệ thân mật, phớt lờ những tránh nhiệm như hôn nhân và nuôi dạy con cái không chỉ xuất hiện ở những người sống tiêu cực như nhân cách tránh né, mà còn được ghi nhận rộng khắp ở những con người thoạt nhìn có vẻ hoà đồng, tận hưởng cuộc sống và cả những cá nhân thành công trong xã hội. Nếu tìm hiểu sâu hơn về bối cảnh, ta có thể thấy rõ căn nguyên chính là sự phát triển nhanh chóng của kiểu gắn bó né tránh với sự gắn kết mỏng manh. Một khi đạt đến mức độ gây trở hại cho việc thích ứng với xã hội, nó sẽ trở thành một trạng thái có tên gọi rối loại gắn bó né tránh. Trong tiếng Nhật, người ta sử dụng từ “né tránh” cho kiểu gắn bó ở mức độ lành mạnh và sử dụng từ “nhân cách né tránh” cho trạng thái ở mức độ rối loạn. Nhưng trong tiếng Anh, cả hai được diễn đạt bằng từ “avoidant”

Dù ở giai đoạn nào đi nữa, cả hai đều là các hiện tượng kéo dài liên tục, và ngày nay xu hướng kể trên đang xâm nhập lan truyền trong những con người sống ở thời hiện đại. Đây là vấn đề cấp thiết không thua gì ô nhiễm môi trường hay nóng lên toàn cầu.

Trong những mối quan hệ lấy sự thân mật làm tiền đề, chẳng hạn như những mối quan hệ cá nhân hàng ngày, đời sống gia đình, đời sống tình dục và nuôi dạy con cái, chúng ta thường xuyên phải đối mặt với những tình huống căng thẳng và khó khăn. Sự suy giảm tỷ lệ kết hôn và sinh con được cho rằng có liên quan đến vấn đề kinh tế, nhưng thực chất ngay cả những thời kỳ nghèo khổ, thiếu ăn thiếu mặc hơn hẳn ngày nay, người xưa vẫn duy trì được tỷ lệ kết hôn và sinh nở khá cao. Mặc dù phải sống bên bờ vực đói nghèo, họ vẫn xây dựng gia đình và liên tục sinh con đẻ cái. Tuy nhiên, hiện nay có rất nhiều người không nghĩ đến việc lập gia đình, vì cảm thấy chưa tận hưởng đủ cuộc sống tự do và chưa chi tiêu đủ cho bản thân.

Vẫn còn tồn tại một nguyên nhân khác bên cạnh vấn đề kinh tế. Nguyên nhân này liên quan mật thiết đến thực tế rằng sự gắn bó ngày càng trở nên nhạt nhoà và kiểu gắn bó né tránh đang không ngừng lan rộng. Bên trong cơ thể chúng ta đã bắt đầu xuất hiện những thay đổi mang tính sinh học, đến mình có thể nói rằng chúng ta đang phân nhánh thành một “loài” mới từ nhân loại đã tồn tại bấy lâu.

Nguồn : Okada Tasahi (2022), Tâm lý học về rối loạn nhân cách tránh né, NXB Văn Học – Peach Books.

Hình: Internet