TRẺ EM CÓ BỊ STRESS, TRẦM CẢM KHÔNG?

Vừa qua, một sự việc đau lòng xảy ra vào ngày 18/03/2025 tại Quận 10, TP.HCM đã khiến cộng đồng không khỏi bàng hoàng. Nạn nhân ban đầu được xác định là một bé trai vị thành niên, khoảng 15-16 tuổi (một số nguồn tin cho rằng 12-14 tuổi), đang học tại một trường THPT ở Quận 3. Sự việc này một lần nữa nhắc nhở chúng ta: cần chung tay để trẻ em không còn cảm thấy cô đơn, lạc lõng trong cuộc sống.

Quay lại câu hỏi: trẻ em có bị stress không? Trẻ em có bị trầm cảm không? Câu trả lời là HOÀN TOÀN CÓ THỂ. Dù nhiều người cho rằng trẻ em “biết gì mà buồn” hay “chỉ cần lo ăn, lo học, lo chơi”, thực tế lại chứng minh điều ngược lại. Trẻ em cũng đối mặt với áp lực và cảm xúc phức tạp, thậm chí đôi khi còn khó nhận biết hơn ở người lớn.

Trầm Cảm Ở Trẻ Em: Nguyên Nhân và Dấu Hiệu

Trẻ em có thể rơi vào trầm cảm vì nhiều lý do khác nhau. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Áp lực học tập: Lượng bài tập lớn, kỳ vọng điểm số cao từ gia đình và nhà trường. Kỳ vọng về sự hoàn hảo.
• Mối quan hệ gia đình bất ổn: Xung đột giữa cha mẹ, ly hôn, hoặc mất người thân yêu.
• Bị bắt nạt hoặc cô lập: Nhiều trẻ giấu kín việc bị bạn bè bắt nạt vì sợ hãi hoặc xấu hổ.
• Thay đổi lớn trong cuộc sống: Chuyển trường, chuyển nhà, hoặc mất đi môi trường quen thuộc.

Dấu hiệu trầm cảm ở trẻ thường không rõ ràng như người lớn. Thay vì thể hiện nỗi buồn công khai, trẻ có thể:

• Dễ cáu kỉnh, nổi nóng bất thường.
• Mất hứng thú với các hoạt động từng yêu thích.
• Thay đổi thói quen ăn uống và giấc ngủ: Ngủ quá nhiều, quá ít, hoặc giấc ngủ chập chờn, dễ giật mình.
• Than phiền về triệu chứng thể chất không rõ nguyên nhân như đau bụng, đau đầu.

Theo nghiên cứu từ Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia Mỹ (NIMH), trầm cảm ở trẻ em không chỉ là cảm giác buồn thoáng qua mà có thể ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển nếu không được can thiệp kịp thời (National Institute of Mental Health, 2023).

Stress Ở Trẻ Em: Khi Áp Lực Vượt Quá Sức Chịu Đựng

Trẻ em cũng có thể bị stress khi phải đối mặt với những tình huống vượt ngoài khả năng kiểm soát. Một số nguyên nhân gây stress bao gồm:

• Lịch trình quá tải: Học chính khóa kết hợp với các lớp ngoại khóa liên tục.
• Kỳ vọng cao từ người lớn: Áp lực từ cha mẹ hoặc giáo viên để đạt thành tích vượt trội.
• Xung đột xã hội: Mâu thuẫn với bạn bè hoặc bị cô lập trong nhóm.

Dấu hiệu stress ở trẻ thường biểu hiện qua:

• Lo âu, sợ hãi quá mức, đôi khi không rõ nguyên nhân.
• Khó tập trung vào bài vở hoặc các hoạt động hàng ngày.
• Hành vi thay đổi đột ngột: Trở nên hung hăng hoặc khép kín hơn bình thường.

Một nghiên cứu từ Hiệp hội Tâm lý học Mỹ (APA) chỉ ra rằng stress kéo dài ở trẻ có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe tâm thần nghiêm trọng nếu không được giải quyết (American Psychological Association, 2022).

Phụ Huynh Cần Lưu Ý Gì?

Trẻ em thường không biết cách diễn đạt cảm xúc tiêu cực, đặc biệt khi chúng còn nhỏ. Vì vậy, cha mẹ, giáo viên và người chăm sóc cần quan sát kỹ những thay đổi bất thường trong hành vi của trẻ. Nếu nghi ngờ trẻ bị trầm cảm hoặc stress kéo dài, việc tham vấn chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần là bước cần thiết để hỗ trợ kịp thời.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc phát hiện và điều trị sớm các vấn đề sức khỏe tâm thần ở trẻ em có thể cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của các em trong tương lai (World Health Organization, 2021).

Đừng Nghĩ Trẻ Em Không Biết Buồn!

Sự việc đau lòng tại Quận 10 là lời cảnh báo rằng trẻ em không miễn nhiễm với nỗi buồn, áp lực hay trầm cảm. Hãy lắng nghe và đồng hành cùng trẻ để chúng không cảm thấy cô đơn trên hành trình trưởng thành.

Tài liệu tham khảo

World Health Organization. (2021). Mental health of children and adolescents. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health

American Psychological Association. (2022). Stress in America: The impact on children and adolescents. https://www.apa.org/news/press/releases/stress/2022

National Institute of Mental Health. (2023). Depression in children and teens. https://www.nimh.nih.gov/health/topics/depression